Bạn có bao giờ tự hỏi website mà mình lướt hàng ngày bắt nguồn từ đâu không? “Hello World” ở đây giống như lời chào đầu tiên của thế giới web – một trang siêu đơn giản ra đời năm 1990. Bài viết này sẽ dẫn bạn qua hành trình từ ý tưởng ban đầu đến web hiện đại, với thông tin chính xác từ các nguồn uy tín, giúp bạn hiểu rõ hơn về lịch sử của website.
Website Ra Đời Như Thế Nào? (1989-1991)
Hãy tưởng tượng cuối thập niên 80, internet đã tồn tại nhưng rất lộn xộn, giống như một thư viện khổng lồ mà sách vứt lung tung, không có mục lục. Các nhà khoa học tại CERN – trung tâm nghiên cứu lớn ở Thụy Sĩ – cần chia sẻ tài liệu với đồng nghiệp khắp nơi, nhưng máy tính khác nhau, định dạng khác nhau, thật sự khó khăn.
Năm 1989, Tim Berners-Lee đề xuất ý tưởng: Tạo hệ thống để bạn click vào một từ là nhảy sang tài liệu liên quan, như mở ngăn kéo kết nối. Ông gọi nó là “World Wide Web” – mạng lưới toàn cầu. Đến năm 1990, ông xây dựng máy chủ đầu tiên trên một chiếc máy tính NeXT. Website đầu tiên ra mắt tại địa chỉ http://info.cern.ch: chỉ toàn chữ đen trắng, giải thích về dự án, không hình ảnh hay màu sắc – giống tờ giấy hướng dẫn đơn giản.
Năm 1991, ông công bố để mọi người thử nghiệm. Ai có kết nối internet đều truy cập được, dù ban đầu chỉ vài chục người biết đến. Đó chính là nền móng biến web thành thứ quen thuộc hôm nay.
Web Bắt Đầu Lan Rộng Và Dễ Dùng Hơn (1991-1994)
Từ 1991, web lan tỏa như hạt giống gặp mưa. CERN công bố miễn phí năm 1993, nên ai cũng có thể sử dụng và cải tiến. Trước đó có hệ thống khác như Gopher (menu chữ đơn giản), nhưng web dễ hơn vì chỉ cần click là di chuyển.
Năm 1993, nhóm nghiên cứu Mỹ tạo trình duyệt Mosaic – phần mềm xem web đầu tiên hiển thị hình ảnh ngay trong trang, chạy mượt trên Windows hay Mac. Trước chỉ chữ, giờ thêm ảnh và form điền thông tin, hấp dẫn hẳn. Số máy chủ web tăng vọt từ vài cái lên hàng nghìn. Đến 1994, đã có 10 triệu người dùng!
Cùng năm, Tim Berners-Lee thành lập W3C để giữ web mở và miễn phí. Lúc này gọi là Web 1.0: chủ yếu đọc thông tin, như tờ báo điện tử – chủ đăng, bạn xem.
Web Vào Thời Thương Mại, Mua Bán Online (1994-2004)
Giữa thập niên 90, web bước sang thương mại. Netscape ra trình duyệt Navigator năm 1994, dễ dùng và phổ biến. Microsoft theo sau với Internet Explorer năm 1995, hai bên cạnh tranh gay gắt – gọi là “browser wars”.
Năm 1995, Amazon mở cửa hàng sách trực tuyến, eBay bán đấu giá đồ cũ. Mọi người bắt đầu mua sắm qua web thay vì ra chợ. Có giai đoạn “bong bóng dot-com”: công ty web mọc như nấm, cổ phiếu tăng vọt, nhưng 2000-2001 nhiều cái phá sản, như bong bóng xì hơi.
Web vẫn tiến bộ: thêm màu sắc, khung chia trang, sổ lưu bút để khách để lời nhắn, bộ đếm lượt xem. Công cụ miễn phí như Apache và PHP giúp trang thay đổi nội dung theo người xem. W3C ban hành chuẩn HTML, CSS để trang đẹp mà không rối giữa các trình duyệt.
Đến 2004, web có hàng tỷ trang, nhưng vẫn một chiều: chủ đăng, bạn đọc.
Web 2.0: Ai Cũng Tham Gia, Tương Tác Vui Vẻ (2004-Nay)
Năm 2004, khái niệm Web 2.0 xuất hiện: web không chỉ đọc mà còn viết, bình luận, chia sẻ. Công nghệ Ajax cho phép cập nhật trang mà không tải lại – ví dụ Google Maps zoom mượt.
Mạng xã hội bùng nổ: MySpace 2003, Facebook 2004 (ban đầu dành sinh viên), YouTube 2005 up video, Twitter 2006 đăng tin ngắn. WordPress từ 2003 giúp ai cũng tạo blog dễ dàng, không cần biết lập trình.
Điện thoại thông minh như iPhone 2007 phổ biến web di động, trang phải co giãn theo màn hình. Internet tốc độ cao thay thế dial-up, xem phim trực tuyến mượt mà. Dịch vụ đám mây như Amazon Web Services lưu trữ dữ liệu lớn.
Ngày nay, web đầy tương tác: like, share, comment, mua hàng một nút bấm. Bạn tạo nội dung, không chỉ chủ trang.
Web 3.0 Và Tương Lai: Thông Minh Và Phi Tập Trung
Từ 2010, Web 3.0 tập trung dữ liệu thông minh: máy tính hiểu nội dung, gợi ý chính xác. Blockchain và tiền điện tử như Bitcoin tạo web phi tập trung – không công ty lớn kiểm soát, bạn làm chủ dữ liệu cá nhân. NFT, metaverse là ví dụ điển hình.
Tương lai có thể tích hợp AI sâu hơn, web dự đoán nhu cầu trước khi bạn hỏi. [Suy luận] Tuy nhiên, điều này vẫn đang phát triển và chưa chắc chắn hoàn toàn.
Kết Luận: Từ “Hello World” Đến Thế Giới Kết Nối
Từ trang đơn giản năm 1990, website đã thay đổi cách chúng ta sống: học trực tuyến, làm việc từ xa, kết nối bạn bè. Nó bắt đầu từ mong muốn chia sẻ kiến thức, nay là nền tảng kinh tế toàn cầu. Hy vọng bài viết giúp bạn thấy web gần gũi hơn, không phải phép màu mà là từng bước tiến bộ.
Nguồn Tham Khảo
Additional timelines from Web Foundation and MDN Web Docs.
Wikipedia: History of the World Wide Web
CERN: The birth of the Web – https://home.cern/science/computing/birth-web
W3C: History – https://www.w3.org/History.html
Tim Berners-Lee’s original proposal (1989) – https://www.w3.org/History/1989/proposal.html
First website archive – http://info.cern.ch
NCSA Mosaic history – https://ncsa.illinois.edu/enabling/mosaic
O’Reilly: What is Web 2.0 (2005)
Britannica: World Wide Web
IEEE: Evolution of the Web
